Faktus Timor-Leste

Wednesday, January 25, 2017

Kazu Disputa Fornese Kombustivel, Januario Pereira Lakohi Komenta


Eis Sekretariu Estadu ELetrisidade, Januario Pereira


DILI – Eis  Sekretariu Estadu Eletrisidade atual Vise-Ministru Obras Públikas, Tranportes no Komunikasaun I, Januario Pereira lakohi fo komentariu ba kompañia rua hosi Australia, Lighthouse Corporation Pty Ltd no Lighthouse Corporation Lty IBC ne’ebe keisa governu Timor Leste ba Internasional Center for Settlement of Investment Disputes (ICSCD).

Iha loron Segunda (23/01) horas tuku 9:45 Otl, Timor Post to’o iha edifisiu Vise-Ministru Obras Públikas, Tranportes no Komunikasaun I iha Caicoli – Dili. Bainhira to’o iha ne’eba, Timor Post konsege hasoru malu ho Mane isin metan krekas, ain a’as, fuk ben ne’ebe nu’udar media officer vise Ministru Januario nian. Nune’e, Jornalista komesa esplika ona rajaun atu hasoru vise ministru no media officer ne’e mos ka’er hela Jornal Timor Post edisaun Segunda (23/01) ho nia Head Line: “Kompanhia Rua hosi Australia Keixa Governu Timor – Leste ba ICSID” lori tama hatudu ba vise ministru durante minutu rua nia laran.

Hafoin remata esplikasaun, media officer ne’e hatutan mensajen vise ministru nian ba Timor Post katak, vise Ministru Januario lakohi fo komentariu kona – ba assuntu ne’e.

“Ha’u lakoi fo komentariu ba ida ne’e tanba ha’u lahatene, diak liu ba husu deit iha Primeiru Ministru (PM)”, media officer hatutan deklarasaun Vise Mimistru Januario ba Timor Post iha nia serbisu fatin Caicoli – Dili, Segunda (23/01.

Entretantu, kompanhia rua husi Australia, Lighthouse Corporation Pty Ltd no Lighthouse Corporation Ltd IBC keixa ona governu Timor – Leste ba International Center for Settlement of Investment Disputes (ICSID) desde loron 14 Janeiru 2015 ho numeru rezistu ICSID Case No. ARB/15/2.

ICSID nu’udar instituisaun arbitrazen internasional ne’ebe hari desde tinan 1965 ba disputa rezolusaun legal no konsoliasaun entre investor internasional sira. ICSID ne’e nu’udar parte ida no hari husi Grupu Banku Mundial (World Bank Group) ho nia kuartel jeral iha Washington, D.C., iha Estadus Unidus Amerika. Nasaun hamutuk 161 inklui Timor – Leste mak asina ona ICSID ne’e.

Konsellu Ministrus foin aprova ICSID ne’e iha loron 10 Maio 2016 no haruka ona ba Parlamentu Nasional hodi ratifika.

Parte governu Timor – Leste mos seidauk fo esplikasaun klaru kona – ba motivu kompanhia rua ne’e hato’o keixa ba ICSID, tanba Timor Post tenta ona halo konfirmasaun ba assuntu ne’e ba eis Sekretariu Estadu Eletrisidade atual Vise Ministru Transporte no Komunikasaun I, Januario Pereira, maibe lakohi fo komentariu. Nune’e, iha loron Domingo, 22 Janeiru 2017, Timor Post mos haruka ona lista pegunta balun ba kompanhia rua ne’e, maibe to’o oras ne’e mos seidauk fo esplikasaun.

Maske nune’e, mosu komentariu balun katak iha tinan hirak liuba governu Timor – Leste halo akordu ida ho kompanhia rua ne’e mak atu fornese kombustivel ba sentru eletrika Hera no Betano, maibe to’o oras ne’e la akontese ida. Governu desidi fali kompanhia SAKOM Energia no Esperansa Timoroan (ETO) mak fornese kombustivel. Ho situasaun ne’e mak orbiga kompanhia rua ne’e keixa governu Timor – Leste ba ICSID hodi buka solusaun.

Lighthouse Corporation Pty. Ltd. hari iha tinan 1998. Kompanhia ne’e nia lina bisnis inklui oferese mina no gas lokaliza iha L 17 500 Collins St Melbourne, 3000, Australia.

Parte ne’ebe halo reklama mak Johnson Winter & Slattery husi Sydney, Australia no parte ne’ebe responsabiliza mak Primeiru Ministru RDTL ho nia Sekretariu Estadu ba assuntu Eletrisidade nian. Estatutu ba kazu ne’e sei pendente hela.

Lighthouse Corporation Pty Ltd and Lighthouse Corporation Ltd, IBC v. Democratic Republic of Timor-Leste (ICSID Case No. ARB/15/2).
Proceeding
Procedural Details
Subject of Dispute
Fuel Supply Agreement
Economic Sector
Electric Power & Other Energy
Instrument(s) Invoked
Contract, Investment Law Timor – Leste (2005)
Applicable Rules
ICSID Convention - Arbitration Rules
Claimant(s) Nationality(ies)
Lighthouse Corporation Ltd, IBC (Seychelles),Lighthouse Corporation Pty Ltd (Australian)
Respondent(s):

Democratic Republic of Timor-Leste
Date Registered:

January 14, 2015

Date of Constitution of Tribunal:

August 7, 2015
Composition of Tribunal
President
Gabrielle KAUFMANN-KOHLER (Swiss) - Appointed by Co-Arbitrators
Arbitrators:

Stephen JAGUSCH (New Zealand) - Appointed by the Claimant(s)
Campbell Alan McLACHLAN (New Zealand) - Appointed by the Respondent(s)
Party Representatives
Claimant(s):

Johnson Winter & Slattery, Sydney, Australia
Chester Brown, Sydney, Australia
John H. Karkar QC, Melbourne, Australia
Respondent(s):

DLA Piper, Brisbane, Australia
Jonathan Kay Hoyle, Sydney, Australia
Shane Doyle QC, Brisbane, Australia

Language(s) of Proceeding:

English
Status of Proceeding:

Pending (the Respondent files a reply on jurisdiction on December 16, 2016)
  
Entretantu, iha tinan 2014, governu desidi kompanhia SAKOM Energia Lda mak supply kombustivel ba sentral eletrika Hera no Betano. Nain ba empreza SAKOM ne’e mak Abilio de Araujo.

Hafoin manan projetu ne’e, iha loron 2 Abril 2014, Abilio Araujo aluga ro’o MT Royal Natura lori kombustivel husi Singapura halo deskaregamente iha sentral eletrika Hera – Dili. Durasaun ba kontratu ne’e fulan sia (9) de’it. Hahu iha loron 1 Abril 2014 no remata iha 31 Dezembru 2014. (oki) 
A version of this article appears in print on January 24, 2017, on page 19 of the Timor Post edition with the headline:  Kazu Disputa Fornese Kombustivel, Januario Pereira Lakohi Komenta

No comments:

Timor-Leste's Prime-Minister offers his resignation Prime-Minister Timor-Leste Taur Matan Ruak. Dili, Timor-Leste - Prime Ministe...