Projetu Jardin Lifau ‘Laiha Progressu’

AMBENO – Prosesu konstrusaun ba projetu jardin Lifau iha Rejiaun Espesial Administrativu Oe – Cusse Ambeno to’o oras ne’e seidauk finaliza ho rajaun la klaru.    

Projetu Jardin Lifau ne’e hahu lansa husi eis Primeiru-Ministru, Kay Rala Xanana Gusmão no Prezidente Autoriedade Rejiaun Administrativu Espesiál Oe-Cusse Ambeno no Zona Espesiál Ekonomia Sosiál Merkadu Oe-Cusse (ZEESM), Mari Alkatiri, Ministru Turismu, Fransisco Kalbuadi Lay, Prokurador Jeral Republika, Jose Ximenes, Komisariu Komisaun Anti Korrupsaun (KAK), Aderito Tilman no Komandante F-FDTL, Major Jeneral Lere Anan Timor, membru governu, korpus diplomatiku no komunidade Oe-cusse sira hala’o lansamentu ba primeira pedra iha Lifau, Oe – Cusse Ambeno iha loron Sabádu (24/01/2015).

Antes hahu halo lansamentu, mosu ona haksesuk malu entre emprezariu sira husi partidu CNRT. Emprezariu sira ne’e tenta hadau tiha projetu turistiku iha monumentu Lifau ne’ebé manan ona hosi kompañeiru CNRT sira seluk. 

Entretanto, governu Timor – Leste liu husi Ministériu Turizmu implementa projetu bo’ot tolu hanesan, kontruksaun ba monumentu historiku Basco da Gama iha Lifau, inklui sentru de informasaun turistika no kultura, largo tasi ibun no jardin de Nossa Senhora nian ho ninia montante orsamentu toku 7 liu no dejenu ba projetu ne’e halo husi arkiteta Timoroan sira hanesan Imelda, Adua, Miguel.

Bazeia ba informasaun ne’ebe iha katak, projetu jardin Lifau ne’e responsabiliza husi kompanhia tolu (3) hanesan; Damenia Unipessoal Lda (Delio Reis) responsabiliza projetu Marítima ho total osan tokon U$ 1,4, empreza Haksolok Construction (Helder Vieira) mak responsabiliza projetu sentru informasaun kultura ho valor osan tokon U$ 1,2, empreza Marrison Construction Lda mak responsabiliza projetu monumentu Lifau ho valor osan tokon U$ 1,4.

Bazeia ba ha'u nia observasaun hamutuk ho Don Carlos Filipe Ximenes Belo, SDB iha loron Sabadu, 20 Agostu 2016 katak, projetu jardin Lifau ne’e kuaje paradu hela, tanba seidauk iha progressu maka’as. Maske projetu ne’e responsabiliza husi kompanhia tolu husi nasional, maibe seidauk la’os maka’as.

Tuir esplikasaun diretor obras publiku Rejiaun Espesial Administrativu Oe – Cusse Ambeno, Candido Amaral esplika ba Don Carlos Belo katak, nain ba projetu ne’e la’os husi Autoriedade Oe – Cusse nian, maibe mai husi governu sentral liu husi Ministeriu Turizmu no Kultura desde Janeiru 2015.

“Projetu ne’e mai husi nasional. Foin lalais Konsellu Ministrus mai halo ona reuniaun iha ne’e hodi hare ba kestaun ne’e, maibe ita sei hein hela desijaun husi Konsellu Ministrus nian,” esplika Candido Amaral ba Don Carlos Filipe Ximenes Belo, SDB iha jardin Lifau, Oe – Cusse Ambeno, Sabadu, 20 Agostu 2016.

Hafoin esplikasaun ne’e remata, bainhira ekipa ne’ebe vizita Jardin Lifau atu hakat sai hodi ba fatin seluk, derepente familia husi uma kain tolu ne’ebe afetadu ba prosesu konstrusaun Jardin Lifau ne’e hato’o sira nia lamentasaun ba Don Carlos katak sira hetan ona karta notifikasaun husi Autoriedade Oe – Cusse Ambeno hodi hamamuk ona Lifau, tanba autoriedade sei persija area ne’ebe komunidade sira hela ba. Maibe, resposta husi Don Carlos ba katuas nain tolu ne’e katak persija koordena didia’k hodi autoriedade hodi labele hamosu kestaun negativu. (oki)